Hẹp hòi
Hôm qua trong lúc ngồi loay hoay tìm một tư thế thoải mái nhất để tận hưởng khoảng thời gian thong thả của ngày, mình bỗng thấy buồn (cười) khi nhận ra hầu hết thời gian hiện hữu ở thế giới này, nếu không cẩn trọng, mình bị chi phối dữ dội bởi 2 loại cảm giác duy nhất: thân thể khó chịu hay dễ chịu. Và rồi cứ liên tục cảm thấy như bị cầm tù bởi chiếc thân thể này.
Thế thì gọi mình là người hẹp hòi cũng hợp lý 
bởi vì trong 89 tâm (citta), chỉ có duy nhất 2 loại tâm bị cảm thọ trên thân chi phối, số tâm còn lại chia cho 3 cảm thọ thuộc về tinh thần, mà nhiều nhất vẫn là thọ hỷ và thọ xả.
Tức là nếu chỉ cần bớt hẹp hòi một chút xíu thôi, bớt tìm kiếm các thoả mãn giác quan một chút xíu thôi, mình sẽ dễ dàng ở trong trạng thái tinh thần vui vẻ, lành mạnh, phong phú và dồi dào. Điều này là chung cho tất cả. Vậy thì tại sao mọi người cảm thấy nỗi buồn nhiều hơn hẳn niềm vui? Trong khi theo bảng chi pháp này, số lượng tâm hỷ so với tâm khổ/ưu rõ ràng vượt trội hơn hẳn?
Vậy nghĩa là càng thoả mãn các giác quan, càng mang đến khổ sở vì chúng đi ngược lại với quy luật tự nhiên.
Một dạo mình cũng mơ hồ nhận ra điều này (mà chưa thể giải thích được) nên đã tiết chế việc ăn uống cầu kì, giảm thiểu tối đa các tiện nghi hiện đại (mình không dùng máy lạnh, tủ lạnh, máy giặt, và nhiều loại máy móc giảm tải vận động của con người một cách không cần thiết), cố gắng thích ứng với hầu hết các tính chất tự nhiên của môi trường địa phương,… thì nhiều vấn đề tâm lý tự động biến mất, xét lại nghiêm túc thì các loại vấn đề đó liên quan đến 2 cảm thọ thuộc về thân thể. Mình càng tiết dục bao nhiêu, các vấn đề ấy càng bị tiêu trừ bấy nhiêu.
Hiện mình bắt đầu với những vấn đề thuộc về 3 cảm thọ còn lại, chúng mới dần xuất hiện cho mình trải nghiệm dạo gần đây. Một trong số đó là các nhóm tâm chịu sự chi phối của thọ hỷ, nó cũng mang đến các rắc rối khôn lường 
dù tạm hiểu rằng đời sống tinh thần của mình đã phong phú hơn xưa nhiều rồi. Kiểu ngày trước hay bị chê nhạt nhẽo cứng nhắt, nay đã có chút phong vị của một tâm hồn thi sĩ.
Kiểu như một buổi tối lạnh lạnh lại thích ngồi ngắm sao trời, nghe tiếng ve kêu râm rang, được làn gió tươi mới mang hương hoa mang mác vuốt qua mái tóc vấn vương ngay đầu mũi. Nó khác ngày xưa núp trong lớp chăn dày sụ hoặc ngồi ăn xiên que thịt nướng mà sung sướng khắp cơ thể.
Hay như một buổi sáng nắng ấm nằm dài ngoài bờ biển, quên mất mình là ai khi sóng biển cứ dập dìu cuốn quấn, khi cát biển lấp đầy rồi trôi đi, khi mặt trời thiêu đốt từng tế bào da thịt. Nó khác ngày xưa chỉ thích núp trong bóng râm mát mẻ uống một ly cocktail cho thiệt sảng khoái vì kích thích run rẩy toàn cơ thể.
Đơn giản hơn là niềm vui tự nhiên nảy sinh khi nhìn thấy nụ cười hồn nhiên của mấy đứa bé xíu, khi nhìn thấy thằng bạn mình xúc động khi được làm cha, khi nhìn thấy một chị gái hạnh phúc vượt qua những cơn đau đớn để hoàn thành khoá thiền mĩ mãn.. niềm vui sướng như thể chính mình trải qua những điều đó vậy.
Điều này lạ lắm. Khi mình bước xuống khỏi các hiện tượng bề mặt để dấn thân vào những hiện hữu kín kẽ, khép nép hơn. Nó tinh tế nhẹ nhàng, vô cùng dịu dàng và thấm đẫm. Và do vậy nó gây dính mắc dai dẳng hơn nhiều, chắc chắn là như vậy.
Con đường tự do ngay chính trong từng bước chân, biết vậy, nên thôi bớt vội vàng. Nhưng trái tim này vẫn rộn ràng khi nhìn lại những tiến trình cũ, để nhiệt tâm hơn cho đoạn đường phía trước.