Phán Xét

Tôi nghĩ thế này, con đường nào/trạng thái nào/quyết định nào/nhân phẩm nào cũng ổn cả, cho dù bé nhỏ hay to lớn, cho dù trong hầu hết mọi thang đo giá trị nó đều tệ hại và xấu xa, cho dù là đơn lẻ hay đi cùng tập thể. Mọi sự chỉ bắt đầu trở nên không ổn khi người ta nhân danh sự tốt đẹp của bản thân, nhân danh muốn tốt cho nhân loại mà đánh giá, phán xét kẻ khác. Điều duy nhất có thể làm được, tôi đoán khi trung thực nhìn nhận chính mình, nếu muốn kẻ khác phát triển vì sự ổn thỏa của chính họ, một cách không tư lợi, thì tôi chẳng cần bảo họ nên làm gì một cách cụ thể, nhất là khi họ chẳng mở miệng hỏi tôi. Thay vào đó, tôi cùng họ, đối chiếu lẫn nhau, nhận ra con đường của mỗi bên đang khác biệt thế nào. Và, nếu tốt đẹp hơn, có thể giúp nhau nhận ra kết quả của mỗi quá trình sẽ tiến đến hướng nào. Nếu một trong hai không hài lòng về kết quả đấy, chúng ta có thể cùng nhau quán sát và sửa chữa những chỗ không phù hợp. Tôi nhận ra có nhiều tiến trình dù tồi tệ cỡ nào, nếu không đi qua, đối tượng sẽ không học được bài học cần thiết. Cho nên với thế giới quan của riêng tôi, một cách nhỏ hẹp, tôi sẽ chẳng biết được họ đang trên tiến trình gì, mà sự cản trở của tôi rất có thể đã ngăn cản bài học của đối tượng.

Tôi vẫn nghĩ, sự phán xét là vấn đề của riêng kẻ phán xét, không liên quan gì đến đối tượng bị phán xét. Nhưng mọi vấn đề rắc rối và liên đới bắt đầu xảy ra khi kẻ phán xét nhân danh sự tốt đẹp mà trút vấn đề của bản thân lên người khác, thay vì tự chất vấn lòng mình. Tôi đã làm điều này nhiều lần, đánh giá kẻ khác là tồi tệ và trút giận lên họ chỉ vì hành vi và con đường của họ không đúng với ý tôi. Nạn nhân lớn nhất cho vấn đề này vẫn là chính gia đình. Tôi đã chạy trốn vấn đề của bản thân bằng cách đổ lỗi cho sự tồi tệ của kẻ khác gây ảnh hưởng, dĩ nhiên, nhân danh vì con chỉ muốn tốt cho gia đình.

Thế này cho dễ hiểu, ngày nhỏ tôi từng bị xâm hại tình dục, và đi cùng với vài phức tạp của nỗ lực bảo vệ sự ngây thơ trẻ em mà người lớn áp đặt lên tôi, trong não tôi tự bổ ra cơ chế tự vệ cho nỗi sợ lúc bé, rằng tình dục tuyệt đối là dơ bẩn, xấu xa và tồi tệ. Thay vì đối diện với điều đó, tôi ghét bỏ ra mặt tất cả những ai nhắc đến vấn đề này. Vào cấp 3, thời kì hormone rối loạn kiểu gì đó, bạn bè xung quanh tôi đều nói đến chủ đề này, và tôi phán xét, ghét bỏ tất cả – tôi nhân danh cần phải giữ gìn sự ngây thơ trong trắng của thế hệ học sinh mà mong muốn các bạn cất nhẹm đống hormone tồi tệ kia đi (chối bỏ sự thật về bản tính tự nhiên của mọi sinh vật), để cho tôi được hít thở bầu không khí thánh thiện. Điều tệ hại nhất là nhỏ bạn thân của tôi cảm thấy cực kì tội lỗi khi tôi trút giận lên nó, nó đã không dám kể cho tôi nghe về bất kì nỗi sợ hãi nào của nó liên quan đến chủ đề này trong thời gian này. Sau này nghĩ thông suốt, tôi thầm biết ơn mọi người vì đã chịu đựng sự khó chịu này của tôi.

Ví dụ trên thì dễ dàng nhận diện quá, vì ranh giới giữa việc tận hưởng quá trình kết nối thông qua tình dục với sự lạm dụng cơ thể để tống tháo cảm xúc cho nhanh nó mong manh quá chừng. Tôi sẽ cố cho thêm ví dụ khác.

Ấy là có một khoảng thời gian, tôi cực kì sợ mình đưa ra thông tin sai, vì tôi vẫn còn bám theo lối tư duy tuyến tính thời THCS. Tới nỗi mà tôi rất kì thị những ai đưa ra thông tin mà không có dẫn chứng sách vở :)) kiểu như mày nói năng thật vớ vẩn và chẳng có căn cứ gì, nói năng như thế chẳng có ai tôn trọng mày đâu. Vừa hay, tôi kịp nhận ra bản thân đang sợ sai, sợ bị người khác khinh thường vì chính tôi chưa biết cách xem trọng bản thân, chứ thật tình tôi chẳng quan tâm đến đối tượng bị tôi (ép uổng) nhận lấy lời khuyên. Nghe thì thật vĩ đại và nhân danh sự tốt đẹp, nhưng tôi chỉ đang phóng chiếu nỗi sợ của bản thân vào lời khuyên dành cho người khác. Vấn đề là sách vở cũng chỉ là một góc nhìn.. của người khác, và góc nhìn đó cũng chẳng hoàn thiện nếu họ chưa phải là đấng giác ngộ, đấng toàn năng hay Chúa trời chi đó… Việc tôi thích dẫn chứng sách vở cho yên tâm là lựa chọn của tôi, nhưng người khác có nhu cầu như thế đâu,  có thể họ chỉ muốn huyên thuyên những cảm xúc vô lý của bản thân và nghe được lời nói an ủi có ý nghĩa nào đấy để được sống an ổn là ổn, không cần phải quá logic và lý thuyết. 

Từ hồi nhận ra được điều này, bất kì lời khuyên từ ai nhắm vào tôi bất chấp là chẳng phù hợp với tình trạng của tôi trong hiện tại, cũng được tôi diễn giải lại thành vấn đề của chính họ. Đa số đều giãy nãy chối phăng, tôi nhận ra mình quá vô duyên/thô thiển vì đã nói ra điều mà họ không muốn biết, đây chưa phải thời điểm, cũng chưa phải tình huống đúng đắn. Thế nên, về sau khi tôi vừa nhận ra ai định mở mồm khuyên nhủ khi tôi chưa hỏi ý kiến họ, tôi quyết định yêu cầu họ dừng nói, thà chuyển sang chủ đề nhăng cuội nào đó còn hơn là nói đến các vấn đề đụng chạm ranh giới của nhau khi chưa đủ nhạy cảm. Thiểu số còn lại đã trở thành cặp đôi tu tập cùng tôi vì cả hai có thể thẳng thắng cởi mở. Thật tuyệt! Thi thoảng đánh liều vài cú mới biết mình có cơ hội nhiều như thế nào. 

Tôi nghĩ, giá mà chúng ta có thể thành thật “Tôi rất ích kỉ và chẳng nghĩ được cho ai đâu. Toàn bộ lời khuyên và lời phán xét của tôi không phải để giúp bạn, mà là để xả rác trong lòng ra mà thôi!” thì thế giới đỡ phức tạp hơn nhỉ?

Nhưng này, tôi lại vừa phán xét các bạn là phức tạp, vì tôi sợ mình suy nghĩ không đủ thấu đáo đấy, trong lúc nhân danh sự tốt đẹp cho nhân loại. Bạn cũng nhận ra được nhỉ? hihi